Cuartel Moncada
Zanim dojedziemy do centrum, zajrzyjmy w miejsce gdzie rewolucja kubańska miała swój początek. To dawne Koszary Moncada czyli Nuevo Presidio wybudowane w roku 1859 i zaprojektowane tak, by mogły pomieścić około 1000 żołnierzy i 200 więźniów. Obok nich w roku 1878 wybudowano szpital wojskowy Księcia Alfonso na 300 łóżek. W czasie 10-letniej wojny o niepodległość koszary nosiły imię Reina Mercedes i stacjonowała w nich hiszpańska kawaleria. Od 2 stycznia 1894 roku przez sześć miesięcy więźniem na terenie koszar był generał armii wyzwoleńczej Guillermón Moncada i dla uczczenia jego pamięci od 20 maja 1908 roku koszary przyjęły jego imię.
W dniu 26 lipca 1953 roku kilka grup młodych partyzantów występujących przeciwko rządowi Fulgencio Batisty zorganizowało skoordynowany atak na ważniejsze budynki rządowe. W Bayamo na koszary wojskowe uderzyła grupa pod dowództwem Carlosa Manuela Céspedes. W Santiago de Cuba oddział złożony z 21 mężczyzn i dowodzony przez Abla Santamaría zdobył Szpital Cywilny, drugi pod dowództwem Raúla Castro zajął Pałac Sprawiedliwości, a trzecia grupa w sile 95 ludzi pod dowództwem Fidela Castro uderzyła na koszary. Ten trzeci atak nie powiódł się z powodu silnej obrony i chociaż po stronie wojskowych straty były znaczne partyzanci ostatecznie musieli się wycofać. Część znalazła schronienie wśród ludności cywilnej, a inni uciekli w góry. W kolejnych dniach wielu zostało schwytanych i zabitych. Rozkaz pojmania i zabicia dotyczył także Fidela Castro, ale ostatecznie nie został wykonany i dzięki temu stanął przed sądem, który skazał go na 15 lat więzienia.
Dwa lata później został zwolniony na mocy amnestii i uciekł do Meksyku, gdzie sformował Ruch 26 Lipca. 8 stycznia 1959 roku, po ucieczce Batisty z kraju, powrócił do Koszar Moncada zmuszając ich dowódcę pułkownika Rego Rubido do bezwarunkowej kapitulacji. W roku 1960 po zburzeniu murów okalających twierdzę koszary zostały zamienione w szkołę. Jednocześnie w dziewięciu salach utworzono Muzeum Historyczne 26 Lipca, które musi odwiedzić każdy turysta zwiedzający Kubę w sposób zorganizowany.
Santiago de Cuba – Parque Cespedes Centrum politycznym, religijnym i społecznym miasta jest Park Cespedes. Burzliwa historia sprawiła, że stał się miejscem, które wielokrotnie zmieniało swoją nazwę. Gdy powstawał w XVI w. był po prostu Plaza de la Catedral. Szybko jednak przemianowano go na Plac Broni (Plaza de Armas) bo żołnierze hiszpańscy wykorzystywali go do ćwiczeń i parad wojskowych. Potem w hołdzie hiszpańskiej królowej otrzymał nazwę Plaza de la Reina Isabel. W 1823 roku w centralnej części placu stanął pomnik hiszpańskiego króla Fernando VII na koniu, ale już w 1836 został usunięty bo Fernando okazał się złym królem. Jednocześnie park otrzymał nazwę Plaza de la Constitución. Ta przetrwała tylko trzy miesiące i została zmieniona na Plaza de La Reina. W 1871 roku pojawia się nazwa Plaza de La Reina Victoria, a pod koniec XIX w. powraca znów Plaza de Armas. W pierwszym dziesięcioleciu XX w. otrzymał obecną nazwę Carlos Manuel de Céspedes w hołdzie dla hiszpańskiego plantatora, który dał wolność swoim niewolnikom i ogłosił deklarację niepodległości Kuby. Wydarzenie to w roku 1868 dało początek dziesięcioletniej wojnie wyzwoleńczej.
Spacer wokół parku rozpoczniemy u zbiegu ulic Jose Maria Heredia i Santo Tomas. Naprzeciwko rzuca się w oczy biały gmach Hotelu Casa Granda, który wraz z przyległym budynkiem banku stanowi wschodnią granicę parku. Pierwsze z prezentowanych zdjęć pochodzi z tarasu tego hotelu, gdzie jeszcze wrócimy. Idąc na północ ulicą Santo Tomas mijamy rezydencję Diego Velazqueza – pierwszego gubernatora wyspy. To podobno najstarszy dom na wyspie. Północną granicą parku jest Ratusz Miejski przy Francisco Vicente Aguilera. To jedna z najruchliwszych ulic centrum. Stojąc przed nim mamy najlepszy widok na katedrę Nuestra Senora de la Asunción wybudowaną w latach 1810-1818. Jest czwartą katedrą, która wreszcie przetrwała do naszych czasów. Poprzednie palili i plądrowali piraci, a dwukrotnie w latach 1679 i 1766 były niszczone przez trzęsienia ziemi. Spacer kończymy dochodząc ulicą General Lacret do zbiegu z ulicą Jose Maria Heredia.
Dom Velazqueza
Będąc na Plaza Cespedes warto zajrzeć do domu pierwszego gubernatora wyspy Diego Velazqueza gdzie obecnie mieści się Museo de Ambiente Histórico Cubano. Dom wybudowany w latach 1516-1530 gromadzi wspaniałą kolekcję mebli, ceramiki i podstawowych przedmiotów codziennego użytku pochodzących z okresu od XVII do XIX w.
Dom wybudowany około 1516 roku (Diego Velazquez zmarł w roku 1536) miał dwie kondygnacje. Na parterze był gabinet gubernatora i pomieszczenia biurowe, a także powozownia. Na piętrze znajdowała się część mieszkalna z pięknie rzeźbionym sufitem z cedrowego drzewna. Każdego zachwycą pięknie zdobione meble z różnych epok, zegary, komody z tajnymi skrytkami na pieniądze i broń. Urokliwe jest patio, chociaż historycy twierdzą, że nie stanowiło integralnej części domu. Miał on własne ujęcie wody.
Budynek zwraca uwagę okratowanymi oknami i balkonami (mashrabiya) charakterystycznymi dla architektury mauretańskiej. Dzięki nim można było swobodnie obserwować ulicę pozostając niewidocznym. Miało to istotne znaczenie w czasach aktywności piratów. Dom mógł przez pewien czas być samowystarczalną twierdzą uzbrojoną nawet w niewielkie armaty montowane na obrotowych łożach. Podobno za czasów Velazqueza i nieco później w części gospodarczej na parterze znajdowała się także królewska odlewnia złota. Niezależnie od wrażeń jakie na Was zrobi rezydencję na pewno zapamiętacie jako miejsce dające schornienie przed karaibskim upałem.
