Kyoto – Zamek Nijō-jō
Zamek Nijō-jō został zbudowany w 1603 roku jako rezydencja Tokugawa Ieyasu, pierwszego szoguna Okresu Edo (1603-1867). Jego wnuk Iemitsu ukończył budynki pałacu zamkowego 23 lata później i rozszerzył zamek. Po upadku shogunatu w 1867 roku zamek Nijōjō był przez krótko wykorzystywany jako pałac cesarski, a następnie został podarowany miastu. W zamku można wyodrębnić trzy obszary: Honmaru (główny krąg obrony), Ninomaru (wtórny krąg obrony) oraz ogrody. Cały kompleks zamkowy jest otoczony kamiennymi murami i fosami nad którymi górowały strażnice. Do naszych czasów, po wielkim pożarze w 1788 roku, przetrwały tylko dwie.
Do głównej rezydencji szoguna czyli Pałacu Ninomaru wchodzi się przez piękną bramę Karamon albo Shiyakumon wybudowaną w stylu chińskim i co ciekawe pochodzącą z wcześniejszego zamku Fushimi należącego do Hideyoshi Toyotomi.
W czasach Tokugawa nad bramą widniał oczywiście herb rodowy Mon – potrójna malwa, który po upadku shogunatu i przejęciu pałacu przez cesarza zastąpiono cesarską chryzantemą, która widnieje do dziś. Potem wejście Mikuruma-yose do pierwszego z budynków Tozamurai-no-ma.
Zespół pałacowy Ninomaru składa się z pięciu budynków o łącznej powierzchni 3300m2, połączonych ze sobą zewnętrznymi korytarzami, oddzielonymi od zasadniczych pomieszczeń ścianami przesuwnymi. Dzięki specjalnej konstrukcji drewnianych podłóg naz. słowiczymi (uguisubari) korytarze te pełniły nie tylko funkcję łączników, ale także spełniały ważne zadanie obronne. Nie można było bezszelestnie zakraść się do jakiegoś pomieszczenia, bo skrzypienie podłogi, przypominające do złudzenia ptasi śpiew, natychmiast zdradzało obecność intruza. W całym kompleksie brakuje tylko Tenshu lub Tenshukake czyli wieży obronnej składającej się z pięciu pięter, która spłonęła od uderzenia pioruna w roku 1750 i nigdy nie została odbudowana. Po kolejnych salach Ninomaru wędrujemy bez obuwia. Mamy okazję zobaczyć bogactwo zdobień, złocone kasetony na sufitach, drzwi przesuwne i ściany zdobione malowidłami ściennymi przez artystów szkoły Kano.
Wszystko to miało imponować gościom potęgą władzy i bogactwa shogunów. Oczywiście nie każdy zaproszony czy wezwany do pałacu mógł zobaczyć wszystko. Goście niżsi rangą byli przyjmowani w zewnętrznych rejonach Ninomaru. Tu znajdowały się dwie sale nazywane Yanagi-no-ma (sala wierzbowa) i Wakamatsu-no-ma (sala sosnowa), których nazwy pochodziły od ściennych malowideł. Obok nich było pomieszczenie pałacowej świty, a w głębi pokój gdzie przyjmowano cesarskich wysłanników – Chokushi-no-ma. W drugim i najmniejszym budynku był pokój recepcyjny – Shikidai-no-ma i Rōchu-no-ma – pomieszczenia ministrów. Centralnym punktem Ninomaru był trzeci budynek – Ōhiroma, na obwodzie którego znajdowały się cztery sale audiencyjne, a w części centralnej pomieszczenie dla straży – Musha Kakushi-no-ma.
Tylko niektórzy mieli prawo stanąć przed obliczem shoguna w tych bardziej subtelnych pomieszczeniach i wewnętrznej sali audiencji w budynku czwartym – Kuroshoin. Ale nawet tu i w obliczu takich gości shogun nie zawsze czuł się bezpiecznie więc za ścianą nieprzerwanie czuwała straż gotowa wbiec do sali audiencji. W przeciwieństwie do innych zamków, gdzie wejście dla strażników było zwykle ukryte, tu w Nijōjō było widoczne dla wszystkich jako element zastraszenia. Ostatni budynek Shiroshoin zawierał prywatne apartamenty shoguna i tylko on miał prawo poruszania się w części mieszkalnej przeznaczonej dla kobiet.
Wokół Ninomaru i pałacowych ogrodów
Ogród Ninomaru Taien zaprojektował Kobori Masakazu znany bardziej jako Kobori Enshu (1579-1647), którego dziełem jest kilka słynnych ogrodów, w tym także ogrody zamku w Osace, gdzie będziemy pod koniec podróży. Kobori Enshu był także mistrzem ceremonii parzenia herbaty i uczył tej sztuki trzeciego shoguna z rodu Tokugawa – Tokugawa Iemitsu. Sercem parku Taien (nie należy go mylić ze współczesnym parkiem Seiryu-en w części Honmaru) jest staw z trzema wyspami, sztucznym wodospadem i kamiennymi mostkami. Z całego kompleksu Ninomaru i nieco w głębi poza nim wyodrębnione były zabudowania gospodarcze i pałacowa kuchnia.
Najdziwniejsze w historii zamku jest to, że aż do roku 1862 pozostawał niewykorzystany przez ród Tokugawa. Stanowił więc niezwykle kosztowną w utrzymaniu i praktycznie zbędną wizytówkę, która spinała pierwsze lata potęgi shogunatu i rok 1867 roku gdy Ninomaru był sceną deklaracji Tokugawa Yoshinobu, przekazującej władzę cesarzowi. Z ważniejszych, ale późniejszych wydarzeń warto wspomnieć, że w drugiej części pałacu – Honmaru, która nie jest dostępna dla zwiedzających, w roku 1928 odbył się bankiet z okazji intronizacji Cesarza Showa (Hirohito). Od roku 1939 zespół pałacowy jest własnością miasta Kyoto.
